Email Shafii.ismail09@gmail.com
WhatsApp /call 0683308173
Website http://www.kilimoniuhaiblog.blogspot.com
YouTube channel https://www.youtube.com/@sharphy_Ismaily
Nanasi ni tunda la kitropiki, linalopendwa na walaji wengi kwa sababu ya ladha yake tamu na harufu yake nzuri. Tunda hili laweza liwa mara tu baada ya kuvunwa, baada ya kulipika, au kama juisi. Nanasi ni chanzo kizuri cha vitamin A na B, pia inakiwango kingi tu cha vitamin C pamoja na madini kama vile: patasiam, magnesiam, kalsiam, na madini chuma.
Asili ya nanasi inaaminika kuwa ni Brazil na Paraguay huko Amerika ya Kusini. Hapa Tanzania, nanasi hulimwa zaidi maeneo ya Bagamoyo, Kibaha (Pwani), Tanga, Mtwara, Lindi, Geita na Mwanza. Lakini pia maeneo yote ya pwani ya Tanzania yanafaa kwa kilimo cha nanasi.
Hali ya hewa inayofaa kwa ukuaji wa nanasi
Kilimo cha nanasi kinapendelea hali ya hewa ya joto na husitawi vema katika mwinuko kati ya mita 0-1750 kutoka usawa wa bahari. Mwinuko wa mita 1300 hadi 1750. Mahitaji ya joto ni kati ya nyuzi joto 18°C hadi 35°C.
Udongo unaofaa kwa kilimo cha nanasi
Kwa kilimo cha nanasi chachu (pH) ya udongo inayofaa ni 5.5 hadi 6.0, na hustawi vizuri zaidi katika udongo tifutifu na udongo wenye kichanga usiotuamisha maji. Ingawa nanasi huweza kustawi katika udongo wa aina yoyote ile, udongo wa mfinyanzi haufai kwa kilimo cha nanasi.
Maandalizi ya shamba
Lima shamba kwa trekta, kwa ng’ombe ama kwa jembe la mkono kwa kina cha sentimita 30 hadi 45. Shamba la nanasi unaweza kulilima kwa sesa (flat-bed) au kwa matuta (furrows).
Kwa sesa: chimba mashimo kwa nafasi ya sm.60 kati ya mistari, sm. 30 kati ya miche na sm. 80 kati ya kila mistari miwili. Weka mbolea kianzio katika kila shimo na upande, hakikisha shamba lina unyevu wa kutosha kabla ya kupanda. Weka tani 10 hadi 15 za mbolea ya kuku, weka pia viganja 2 vya mbolea ya zizi katika kila shimo.
Upandaji wa mananasi
Mara nyingi wakulima waliowengi hutumia kikonyo aina ya Crowns kupanda zao hili. Crowns ni majani yaliyoota juu ya tunda la nanasi. Uzuri wa kikonyo hiki, mkulima au mtu wa kawaida anaweza kuvikusanya baada ya kununua tunda la nanasi sokoni au baada ya kula tunda la nanasi, ni tofauti na aina nyingine za vikonyo kama Slips na Suckers ambavyo mpaka vipatikane shambani.
Zao la nanasi hupandwa kwa nafasi, nafasi inayotakiwa ni kama ifuatavyo; Shina hadi shina sm 30 na mstari hadi mstari sm 60, pia unaweza ukapanda kwa kuacha sm 120 kila baada ya mistari miwili (inayoachana kwa sm 60). Kwa nafasi hii kutakua na wastani wa mimea 36,350 kwa Hekta moja.
Hatua kwa hatua namna ya kupanda
Kuweka mbolea
Zao la nanasi huitaji mbolea hususani kirutubisho cha nitrojeni, baada ya kikonyo cha nanasi kutoa machipukizi, weka mbolea jamii ya NPK juu ya ardhi karibia na shina la nanasi.
Kirutubisho cha Nitrojeni hufaa sana kuongeza ukubwa wa matunda na mavuno kwa ujumla, Pia ni vyema ukatumia mbolea za asili pamoja na za kisasa. Kiasi cha mbolea za asili kinachohitajika kwa Hekta moja ni Tani 5 hadi 10. Pia kirutubisho cha Phosphate (P) huitajika ili kuboresha mizizi na kuongeza uzalishaji, hivyo mbolea jamii ya NPK hufaa sana kwa zao hili.
Pia mbolea za kwenye majani (Foliar fertilizer) hufaa sana kwa zao hili, Ingawaje kirutubisho cha Nitrojeni (N) kikizidi sana husababisha matunda ya nanasi kuwa na maji mengi kuliko utamu.
Pia kirutubisho cha Potassium (K) hufaa sana kwani husaidia matunda kukomaa mapema na kua bora sana. Tumia mbolea jamii ya NPK ili kuupa mmea kirutubisho cha Potassium (K).
Palizi (Weeding)
Hakikisha shamba lako linakua safi wakati wote kwa kuondoa magugu shambani aidha kwa kutumia jembe la mkono au kwa kutumia madawa ya kuua magugu (Herbicides). Njia hii ya kutumia kemikali za kuua magugu hufaa sana kipindi cha awali cha uandaaji shamba, yaani kabla ya kupanda, kwa sababu lazima tuwe na tahadhari ya kiafya ili tupate matunda ya nanasi yasiokua/yaliyo na kiasi kidogo cha masalia ya kemikali (Pesticides residue)
Kuondoa magugu shambani hasaidia kupunguza kiwango cha wadudu waharibifu na magonjwa, kwani magugu hayo ndio makazi ya wadudu waharibifu na chanzo cha vimelea vya magonjwa mbalimbali ya mmea.
Wadudu waharibifu na magonjwa
A: Wadudu waharibifu
1. Nematodes/Minyoo Fundo (Meloidogyne javanica and Pratylenchus brachyurus)
Minyoo hawa husababisha mizizi kuwa na vinundu na mara nyingine madoa madoa hatimae mizizi huoza na kufa baadae mmea hunyauka na kufa.
Namna ya Kudhibiti
2. Pineapple mealybug (Dysmicoccus brevipes)Hawa ni wadudu wenye umbile kama yai, wana rangi ya pinki, wanakua na urefu hadi mm 3 na wanatengeneza unato mweupe kwenye mwili wake wote. Mdudu huyu ni hatari sana kwa uzalishaji wa nanasi kwani husambaza ugonjwa wa virusi wa nanasi uitwao "Mealybug or Pineapple Wilt Virus" (Ugonjwa wa mnyauko).Wadudu hawa mara nyingi huwa kwenye mizizi ya nanasi na huzaliana sana kwenye shina la nanasi. Baada ya kuzaliana sana kwenye shina la nanasi, baadae huenea kwenye maua, matunda madogo na matunda yaliyokomaa, pia hufika kwenye majani ya juu ya tunda la nanasi (Crown leaves)
Athari
Wadudu hawa (Mealybugs) huishi salama kwenye maeneo yao na kuongezeka kwa sababu huishi pamoja na jamii mbalimbali ya sisimizi (Ants). Sisimizi hawa, hususani sisimizi wenye kichwa kikubwa (Pheidole megacephala) hawamdhuru mealybug bali hula unato kama asali unaotoka kwenye mwili wa mealybug, hali hii husaidia kuwapunguzia utando huo ambao ukizidi kwa mealybug wadogo husababisha mwili wa mealybug kukakamaa.
Sisimizi hawa (Ants) wanapokua wanakula unato wa mealybugs (Honeydew), huwabugudhi wadudu wengine wanaokula mealybugs (Natural enemies), kwa hiyo mealybugs hupona kuliwa kwa sababu ya uwepo wa sisimizi hao (Ants). Vilevile sisimizi hawa huwasambaza mealybug kutoka sehemu moja hadi nyingine kwa kuwabeba kwenye midomo yao.
Namna ya kudhibiti
Tumia dawa mbalimbali za wadudu zinazoweza kuwaangamiza hao sisimizi (Ants), wakishaangamia mealybug wanakosa ulinzi hivyo huangamizwa kirahisi na wadudu wengine (Natural enemies).
Njia nyingine ni kutibu vipandikizi au vikonyo hususani Crowns kwa kutumia maji ya moto yenye nyuzi joto 50°C kwa dakika 30 (Loweka vikonyo hivyo kwenye maji hayo ya moto kwa dakika 30).
Njia hii husaidia kuondoa mazalia ya melybug na kusaidia mmea utakaoota kutokua na wadudu hawa pia kutokuwepo kwa uwezekano wa mmea kupata ugonjwa wa mnyauko "Mealybug / Pineapple Wilt Virus" unaosababishwa na virusi vinavyosambazwa na wadudu hawa.
Uvunaji wa nanasi
Nanasi huanza kutoa maua miezi 12 hadi 15 baada ya kupanda kutegemeana na aina ya nanasi au maotea ya mbegu yaliyotumika, muda wa kupanda na joto la mahali husika. Kwa kawaida nanasi hukomaa miezi 5 baada ya kutoa maua, hivyo nanasi huchukua miezi 18 hadi 24 kukomaa/kuiva. Katika kilimo cha nanasi, mimea ikitoa maua kwa nyakati tofauti tofauti itasababisha kuvuna kidogo kidogo na kwa muda mrefu. Kwa sababu hiyo ndio maana ni muhimu kupanda kwa wakati mmoja mbegu zenye umri na ukubwa sawa.
Kwa wanaofanya kilimo cha nanasi kibiashara (commercial pinapples production) hutumia kemikali aina ya Ethrel (@ 100 ppm) mwezi mmoja kabla ya kuanza kutoa maua ili mimea mingi iweze kutoa maua kwa wakaii mmoja, angalau 80% ya mimea yote.
Vuna wakati kikonyo cha nanasi kimebadilika rangi kuwa njano ya dhahabu. Kata kikonyo cha nanasi chenye urefu wa sm. 30 kikiwa kimeshikana na nanasi na upunguzie majani ya kichungi chake.
Utunzaji wa nanasi
Hifadhi nanasi katika eneo lenye ubaridi huku kikonyo chake kikielekea juu. Hakikisha unauza nanasi mara tu au siku 2 hadi 3 baada ya kuvuna ili kutunza ubora wake.
0 comments: